Burdinolak


burdiñola [burdinola]. iz. (TE). Ferrería. Burdin-minerala landu eta burdiñia etaratzen eta lantzen zan antxiñako lantegixa (ETNO). Olerrian eta bai Eitzan, baziran burdiñolak. Ik. ola, agorrola, haizeola, zeharrola.
burdiñola saillak. iz. (ETNO). Departamentos de una ferrería. Normalian, hónetxek sei saillok izaten zittuan burdiñoliak: ur-eraketia, hauspotegixa, sutegixa, gabitegixa, ikaztegixa eta miategixa.


errueda. iz. (ETNO). Rueda hidráulica. Uran energia biraketa-mogimendu bihurtzen daben makiñia. Errueda hidraulikua, turbiñia edo azeliña. Ik. azelin, errobera, tikiñoi.


3 . kurutze. iz. (ETNO). Cruces, brazos de turbina. Tikiñoien ardatza makuakin lotzeko lau besuak; kurutze formia hartzen dabelako-edo hori izenori. Burdiñoletako berbia da. Kurutziak 4 ontza zabal (325mm) eta 6 lodiko (140mm) tabloiak dira, korapillo bako haritz garbiz egindakuak. Ik. makuak.  Pluralian erabiltzen da.


txirikin. iz. (ETNO). Tenazas grandes de ferrería. Agoia mogitzeko kurrikak edo tenazak. Burdiñoletako berbia da. Ataratzen dabe (agoia) sutegittik agirira, ez izerdi-tanta eta bero asko bota baga. Botatzen dabe behera eta txirikiña edo burdinkato bat iratsirik (txirikiñakin helduta) daroie gabipera. Ik. burdinkato, orrikak, kurrikak.


labaldi. iz. (ETNO). Hornada. Ik. agoialdi, galdaldi.


burdinkato. iz. (ETNO). Tenazas grandes de ferrería. Agoia mogitzeko kurrikak edo tenazak. Ataratzen dabe [agoia] sutegittik agirira (...) Botatzen dabe behera eta txirikiña edo burdinkato bat iratsirik (burdinkatuakin helduta) daroie gabipera. Ik. orrikak, txirikin, kurrikak.


haizeola. iz. (ETNO). Ferrería de monte; ferrería en seco. Ur-indarra erabiltzia asmau aurretiko ola zaharra, basuan zeguana eta, jakiña, urik barik zebillena. Gure aurrekueri entzundakua da, mendixetako burdiña-laberi "jentil-olak" eta "haizeolak" esaten zetsela (Lab-k Zerainen jasua). Ik. burdiñola, ola, agorrola, zeharrola.


pujo-makur. iz. (ETNO). Tirador de barquín torcido. Hauspuan mogimendurako barra makurra. Hauspua eskuz mogitzeko barria. Burdiñoletako berbia da.


zingu-zangu. iz. (ETNO). Accionador de fuelles. Olatxuetan edo tiraderetan hauspueri lotuta daguan langeta edo kurutzia, seguru asko, hauspueri eskuz eragitteko. Burdiñoletako berbia da.


agoialdi. iz. (ETNO). Hornada. Agoia ataratzen zaneko aldi bakotxa, 4 ordu ingurukua. Ijeliak badaukaz une luziak agoialdi bakotxian. Urtzaille batak agoia zaintzen daben artian (4 ordu) doia bestia lotara. Ik. labaldi, galdaldi.