Bilaketa aurreratua
- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z
saskarki.
1 . saskarki [zakarki]. izond. (TE). Ordinario,-a, torpe, rudo,-a; bruto,-a, burro,-a. Saskarki haundi bat zara zu eta ez besterik! Ik. saskar.  Ez da ba asko erabiltzen; saskar erabiltzen da gehixago.
2 . saskarki [zakarki]. adlag. (TE). Toscamente, brutalmente, groseramente, rudamente. Modu saskarrian. Saskarki oratu zetsan miñ eban lekutik...  Ez da asko erabiltzen.
saskartasun [zakartasun]. iz. (TE). Torpeza, brusquedad; grosería. Alde guztietatik agertzen jakon bere saskartasuna.
saskarti. izond. (AN). Bruto,-a; rudo,-a; cruel. Saskarra. Jarrera saskarrerako joeria daukana. Ehizari saskartiren bat keixapian zain... (Ibilt 158). Ik. saskar.
saskartsu. iz. / izond. (AN). Lleno,-a de brutalidad; bruto,-a, cruel. Saskartasunez betia. Saskarra. [...] eta saskartsuen ahalegiñen txarra. (Ibilt 175). Ik. saskar.
saskartu, saskartze ( saskartutze) [zakartu]. da ad. (TE). Embrutecerse; enfurecerse, embravecerse. Saskar bihurtu. Gerriagaz, jendia saskartu ein da. / Jendia saskartutzia etorri da gerriagaz. / Saskartzia eta gaiztotutzia, eranak (dakar). Ik. zatartu.
saski. iz. (TE). Cesta, cesto, canasta, capazo. "Saskixa" ez da askotan entzutzen gure artian. Ik. otzara, zara.  Ez da Eibarko berba normala.
sasoi.
1 . sasoi. iz. (TE). Sazón; tiempo en que se realizan las faenas agrícolas; momento. "Tiempo propio para cada una de las operaciones agrícolas" (TE, 651). Garixak eraintzeko sasoia. / Halakoren baten, ezkontzeko sasoia heldu jako gure mutilzaharrari.
2 . sasoi. iz. (OEH). Época. Sasoitik sasoira maillaka-maillaka [...] [euskeriaren] aberastasuna
eskaztuz doiala. (Zirik 30).
Ik. epoka.
3 . sasoi. iz. (TE). Edad, cada una de las etapas de la vida; juventud. "Las distintas edades del hombre. Por antonomasia: la juventud" (TE, 651). Ze sasoittakua gaur hill dana? Ik. adin, edade.
4 . sasoi. iz. (OEH). Vigor, fuerzas, juventud. Hogei urte! halako sasoirik! / [Etxekoandra zarauztarrak] --Zuk dezun sasoiakin ere eskian zabiltza? --Ez dagona balego ez nintzake ibiliko --erantzun zetsan eibartarrak. (Zirik 48).
gauzak bere sasoian. esap. Las cosas a su tiempo. Bai gazte, ezkondu! Gauzak bere sasoian!
sasoiz. adlag. (TE). A tiempo, puntual, oportunamente. Orduan, bihar dan sasoian. Garaiz heldu da bazkaittarako, eta sasoiz itxuli da lanera. / Pau, Bearngo urian zan botikarixo bat, Etienne jauna deitzen zana, zeiñek sasoiz hartu eban emaztetzat emakume eder bat. (Ibilt 472). Ik. garaiz.  Eibarren arrunta da, garaiz baiño gehixago erabiltzen da sasoiz.
sasoiko. izlag. (TE). Lozano,-a, vigoroso,-a, robusto,-a, fuerte. Gizon sasoikua alargunak hartu dabena.
sast (tzast!, ddast!). onomat. (NA). Pinchazo. Indeziñua tzast! sartzen detsue, konturatu barik..
sastada (sastara, zastada, zaztada).
1 . sastada (sastara, zastada, zaztada). iz. (TE). Punzada, pinchazo; puñalada. Sastada bat izan dot bihotz-bihotzian, ikustiakin bakarrik. / Alboko sastadia daukat gaur goiz guztian. / Konturatu zaittiez [...] zer zaztada gaizto izan zan hau Vergier-go Damian bihotzian. (Ibilt 486). / Haze zastadia emon zestan. (Zirik 17).
2 . sastada. iz. (TE). Traición, trastada, jugarreta; engaño, treta. Sastada ederra ein zestan saldutako harek!
sastai. iz. (NA). Suelo en donde está el ganado en la cuadra. Esne baldekaria jatxitxa nekan, behixak ostikaria jaurti eta dana sastaixan behera juan da....
sastakai (zaztakai). iz. (AN). Puñal. Eta hau esanaz, oratu zetsan kopetetatik (mototsetatik) eta zaztakai zorrotza sartu zetsan lepotik. (Ibilt 490). / [Dukiak] kendu eban Zaldunan bihotzetik sastakai zorrotza. (Ibilt 489).
sastiau, sastiatze. du ad. (NA). Pinchar, punzar. Pedrok esaten dabena, sastiau eitten dabela anbulatorixora doian bakotxian...
sastra. iz. (ETNO). Maleza; matorral. Sasi, arantza, elorri, ota eta antzerakuen moltzua, anabasia. Ik. sasikarte, sastraka, sastrakada.
© Jaione Isazelaia
sastraka. iz. (TE). Maleza. Sasi, arantza, elorri, ota eta antzerakuen moltzua, anabasia (ETNO). Etxe errian hondatutako horma artian, dana sastrakia zan. / Sastrakia izaten da, bariaziñua. Arbola... arbusto txikixak klase asko: arantza zurixa ta arantza baltza ta... Sastrakia haritxi esaten jako. Laharra be haren famelixakua da! Bertan, sastrakia dagon lekuan, laharra be bai!. Ik. sasikarte, sastrakada, sastra.
sastrakada. iz. (ETNO). Maleza. Sasi, arantza, elorri, ota eta antzerakuen moltzua, anabasia (ETNO). Ik. sasikarte, sastraka, sastra.
satan ongo. iz. (ETNO). Boleto de Satanás (Boletus satanas).  Badirudi izen hau literaturatik (liburuak eta egunkarixak) heldu dala Eibarrera. Nahiko kaltegarrixa da, eta beti aittatzen da liburu eta antzerakuetan.
© Ezezaguna
satandera. iz. (TE). Comadreja (Mustela nivalis). "Lit.: señora de ratones" (AZ, 944). Gure basuetako beste friztixa asko bezela, satanderia be gastau da. / Aixerixia baiño txarragua satanderia. Satanderia oillotokixan sartzen danian, sekulako triskantzia egitten dau harek! Bardin jako oillo bat akabau, ala dozenia. Harek mobitzen dan guztia garbitzen dau. / Satanderia okerra dok, beti gaizki eiñ! Azaldegikuari oilluak jan etsazen. Horren problemia hori dok, beti gaizki eiñ, okerkerixia. Basakatuak be dana jan, ahal dan dana. Ik. ogigaztai.  Eibarren asko be gehixago erabiltzen da satandera izena ogigaztai baino. Dana dala, ogigaztai be ezaguna da, inguruko herrixetan holan darabixe eta (Bergaran, Arrasaten, Markiñan...).
satelite. iz. (OEH). Satélite. Beste satelite bat bota ei juek oin be, nork jakik zenbat bidian. (Zirik 23).
© Josu Okina
satero. iz. (ETNO). Musaraña (Sores sp., Crocidura sp.). Bai! Sateruak! Xaguak modokuak baiña mustur luziaz. Erdi-itsuak dittuk horrek. Ik. muga-sagu.