miliziano. iz. (ETNO). Soldado no regular y voluntario que luchó con los republicanos en la guerra civil. Gerran, eibartar gehixenak milizianuak Amuategi Batalloian. Ik. gudari, txapelgorri, rekete. milla [mila]. zenbtz. (TE). Mil; muchos,-as. Kardinala da.
Errege bersolarixak diñuan letz, gure milla urte egun bat bezela dira Jaungoikuan denboran. / Milla agonixa barik hori ezingo neukianetik bete., Heriotzia da infarnu itzal honetatik atarako nabena. (Ibilt 487).
millagro [milagro]. 1 . min [mihi]. 1 . min [mihi]. iz. (TE). Lengua. Gorputzeko zatixa da.
Miña badozu, eta berba eizu Jaungoikuan izenian. / Ondo eiña, sutan badot miña. (Ibilt 488).
Ik. mingain. 2 . min. iz. (ETNO). Cítola de molino. Toberatik, gitxika-gitxika aliak askatzen dittuan oholtxua. / "Cítola de molino, tablita de madera, pendiente de una cuerda sobre la piedra del molino harinero, para que la tolva vaya despidiendo la cibera, y para conocer que se para el molino, cuando deja de golpear" (AZ, 768).
min luze [mihi luze]. izond. (NA). Charlatán,-a; chismoso,-a, cotilla. 2 . min. iz. (TE). Dolor, daño, dolencia. Miñ haundixekin ibilli da egun honetan semia. / Hagiñetan miñ izaten dogu; bihotzian, doloria. Ik. dolore. min egin. dio ad.-esap. (OEH). Hacer daño. Neri gero, miñik ein barik ibilli hakitx, e! (Zirik 56).
min emon (miñ emon) [min eman]. dio ad. (TE). Dañar, causar dolor, perjudicar, molestar, herir, hacer daño. Nahi barik, miñ emon detsat burduntzixagaz. / Miñ emon zestan, miñ emoteko berbak ziran ba esan zestazenak. / Bazekixan [...] jentian jardunak min gehixago emoten zetsala gizonan parrandak baiño. (Zirik 24s).
min euki. du ad.-esap. (OEH). Sentir dolor. Hagiñako miña daukana goixan dago. (Zirik 69).
min hartu (miñ hartu). du ad. (TE). hacerse daño, lastimarse, sufrir un accidente, sentir dolor. Miñ hartu dau eskillaretan behera jausitta. / Miñ hartu dot esan destazun gauziakin. miñaldi [minaldi]. iz. (TE). Racha de dolor; momento de dolor. Gau guztiko miñaldixa euki dau gizajuak. minbera. minberatu, minberatze ( minberatutze). da/du ad. (TE). Sensibilizar(se), lastimarse, quedarse dolorido,-a, dejar dolorido,-a. Albagiña minberatu jata gaur gabian. / Hagiña zirrikatzia da minberatzia. / Larregi ibiltzetik dator oiñak minberatzia. / Atzo pelotan gebizela horma kontra jo eta minberatuta jakat ezkerralde guztia. / Zalduna, minberatuta merezi ez dako hitz hónekin. (Ibilt 482).
/ Lotsa honek minberatzen eban aizto zorrotz batek haragixan bezela. (Ibilt 486).
Ik. minsor. Gorputzeko atalekin esaten da.
mindu, mintze (mindutze). da/du ad. (TE). Causar dolor, sentir dolor, irritar(se); doler(se); disgustar(se). Mindu dot, ikutu biharragaz, atzo eindako zaurixa. / Eskua mintzia, irutxurlarixendako, jokua galtzeko atxekixia. / Egixak dakar guzurtixak mindutzia. / Mindu dozu andra koittaua, esan detsazun berbiakin. / Mindu naiz harek ekarri dittuan barrixak entzutziakin. mingarri. izond. (TE). Doloroso,-a, lamentable, triste; que causa dolor. Mingarrixa eta negar eittekua, hain gazterik okerreko bidetik aintzia. / Haiñ hilleta mingarrixagaz dukia estutu zan, berriz be alargun biharko ete eban. (Ibilt 485).
/ Senarrak [...] gertau eban zigorra gatz-uretan beratuaz mingarrixagua izan zeiñ. (Ibilt 470).
Anton. pozgarri. mingatz (mingatx) [mikatz]. izond. (TE). Amargo,-a, ácido,-a . Mingotsa.
Hesixetako arantziak emoten dittuan aranak, benetan dira mingatxak. Ik. garratz, geza, mingots. mingel. izond. (JSM). Quejica, quejumbroso,-a. Jaten mikia, eta ostian mingela. Ik. hilletatsu, hilleta-jotzaille, mika, mingelin, pupera. mingor. iz. (TE). Agachadiza (Gallinago gallinago). "Ave de paso en nuestro país" (TE, 556).
Oillagor bi eta mingorra ekarri dittu Barojak Ziarrotzatik UZ: istingorra.
mingor txiki. iz. (ETNO). Agachadiza chica (Lymnocryptes minimus). |
Babesleak
