meza. iz. (TE). Misa; Eucaristía. San Lorenzo egunian mezia izaten zan Urkiko ermittan. gaberdiko meza [gauerdiko meza]. iz. (TE). Misa del gallo. Gabon gabian, gaberdixan egitten dan mezia.
Gabon gabaz eta Gabon zahar egunian, gaberdiko mezia izaten da. meza liburu. iz. Misal. Jendia elixara meza liburua eskuan zekala juaten zan Ik. kirikixo-txakur, ehiza-txakur, kaza-txakur, oillagor-txakur. meza nausi [meza nagusi]. iz. (TE). Misa mayor. Meza nausittan irakorten dira ezkondeixak. meza-aurre. iz. (TE). Tiempo antes de misa, momento previo a la misa. "Tiempo que precede a la misa y sirve de tertulia al vecindario" (TE, 553).
Meza-aurria, alkar ikusi eta kontu batzuk esateko elizataixan. meza-erdi. iz. (OEH). Mitad de la misa. Elizan, Meza erdirutz [...]. (Ibilt 460).
meza-laguntza. iz. (TE). Ayuda a misa. meza-laguntzaille [meza-laguntzaile]. iz. (TE). Monaguillo, acólito, misario. Ez nintzan izan iñoiz meza-laguntzaille. meza-txilin. iz. (TE). Esquila que toca a misa, campanada a misa. Bigarren meza-txiliña izan da. mezatan izan. da ad. (TE). Estar en misa, ir a misa. Mezatan dira etxeko nausi guztiak. mezatara (mezetara). adlag. (OEH). A misa. Urten zanian hamaiketako mezatara. (Ibilt 471).
/ Erregiña mezetara zoian baten. (Ibilt 460).
mezatarako bota. esap. (TE). Contribuir para misas. "Después de las honras fúnebres y antes del banquete funeral, los asistentes contribuían a las misas que en el año habían de celebrarse a la intención del difunto" (TE, 553).
Mezatarako bota dot bestiak beste. mezia emon [meza eman]. du ad. (TE). Dar misa. Zeiñ abadek emon dau mezia? / Beittu eban mezia nun emongo eban. (Ibilt 463).
mezia entzun [meza entzun]. du ad. (TE). Oír misa. Baziran Burunian mezia entzuten eben batzuk. mi-mi-mi. onomat. (ETNO). Bla-bla-bla. Barritxuen jardunana. Hire ahiztia beti bardin, "mi-mi-mi" beti bestiak kritikatzen!. / Halan: -"Julian!, juan zaitte Ambrosiogana eta etorri deilla!"; bajatu zan eta, -"Hara Ambrosio! Hemen!, eta, hor txopuak eta...", · -"Mi-mi-mi-mi... eta hau pagau bai?", eta, -"Pagauko ez dau ba?!, fiña da: dirua-alde batera, txopuak bestera". mia [mea]. iz. (ETNO). Mineral. Mineral erabilgarrixak eta esplotatzeko bihar besteko kantidadian dittuan betan zatixa. Burdiñoletako berbia da. Urtzailliak bete behar dau sutegixa miaz; ezarri bihar dan ikatza; eta egin bihar dan guztia, agoia aterateko prestau artian. mia jo. du ad. (ETNO). Desmenuzar el mineral. Gatzamaillian zeregiñetako bat; burdingaixa edo mia maillukiakin juaz zehetu edo txikittu. Burdiñoletako berbia da.
Gatzamailliak txikindu edo jo bihar dau agoi guztietarako mia mailluka txiker bategaz, batian belauniko daguala, bestian albokerara etzunda, zelan otuten jakon. miategi [meategi]. iz. (ETNO). Almacén del mineral. Mian edo burdingaixan biltegixa. Miategixa baiño sarrixago bete bihar izaten zan ikaztegixa, galda bakotxian mia baiño askoz ikatz gehixago jarri bihar izaten zan eta. miau. iz. (TE). Maullido, miau. Katuan zaratiari esaten jako. Onomatopeyikua da.
Gau guztian miauka, teillatuetan zihar ibilli da gure katua.. / Gure etxe ostian, katuen "miau"ak ugari; beti miauka batian.. mielero. iz. (OEH). Mielero. Biajantiak ez ezik afiladore, mielero ta komeriantiak pe bai. (Zirik 14).
mielga. iz. (TE). Mielga. "Pescado de mar de poco valor comercial" (TE, 554). Mielgia eta kolarixua, narrua kendu biharreko arraiñak. miezka (miazka). adlag. Lamiendo, chupando. Etxeratzen naizenian sekulako buenajeria egitten desta txakurrak saltoka eta miezka. 
mieztau, mieztatze. du ad. (TE). Lamer, chupar. Katu emiak, mieztauaz garbittu eta apaintzen dittu bere umiak. / Txakurrak, ogixa emoten detsan eskua mieztatzia dau berezkua, esker onekua dalako. Ik. miezkau. Gehixago entzuten dira miezkau eta miazkau.
mihastu (mihaztu, mihestu, miheztu), mihaste [mehaztu]. da/du ad. (TE). Atenuar, diminuir; aclarar [las plantaciones]. Bakandu: zerratu daguana mihats jarri, mihatsago ipini. / Gitxittu. Lagun haregaz zeroian jarixuakin, mihastu dittu bere ondasunak. / Udako sikutiagaz mihastu da itturri hau. / Nahi tta nahi ez zekarren larregixak gero mihaztutzia. / Artuak mihezten jardun genduan atzo arratsaldian. mihats [mehats]. 1 . mihats (mihets, mihetz, mihatz) [mehats]. izond. (TE). Tenue, delgado,-a, poco denso,-a; ralo,-a, espaciado,-a . Zarratu berban kontrakua; landarak bata bestiagandik tarte haundixa dabena. / Bittarte zabaldun teliari be esaten jako. / "Miets: disperso, poco espeso. Bosque con arbolado diseminado. En sentido figurado se aplica a otras cosas" (JSM, in TE, 775). / "Mihetz: landarak bata bestiagandik urrin ipintzia, tarte haundixakin" (ETNO).
Negu gorrixan soiñeku mihats-mihatsakin dabil koittaua. / Teliak bittartiak daukazenian, mihetza da: "miarra" ez dot sekula entzun. Mihetza da, edo tela xehia danian, fiña; ero sakuak be izeten dia fiñak -zahi sakuak, lehen etorten zianak eta-, "saku salgia" esaten zan. Mihetza danian, "salgia". / Bizarra mihats-mihatsa euki arren, egunero kendu biharra zeukan. Ik. salga. 2 . mihats (mihatz, mihets, mihetz) [mehats]. adlag. (TE). Escaso, escasamente, rara vez. Urri; gitxittan.
Mihats dabil haren emotia. / Ijeliak bere uragiaz darabil gabixa mihats edo sarri, zelan gura daben mihats ipini (mihetz ipini, mihets ipini). du ad. (ETNO). Meter las plantas separadas entre sí. Landarak bata bestiagandik urrin ipintzia, tarte haundixakin.
2 . mika. mikakerixa [mikakeria]. iz. (TE). Remilgo, melindre; melindrería . Mikakerixia ugari badarabil behintzat ume horrek. mikelete. iz. (TE). Miquelete. "Número del cuerpo foral de Guipúzcoa" (TE, 554). Olerriako érreixan zan Mikeletian etxia. |
Babesleak
