ezkero (ezkerik, ezkerio, ezkeriok). junt. (TE). Desde que; desde; a partir de. Hogei urtera ezkero, andrageixan billa hasi zeinke. / Zu izan ziñan ezkerik, asko hazi da zuen mutikua.
/ Ondo pentsau ezkerok. (Zirik 126).
/ Behiñ illuntzia ezkero. (Ibilt 464).
/ Bai saldatan edo bai haragi erriakin hartu erain ezkero [...] ongarri izango jakola. (Ibilt 472).
/ Iturrixan irakortzera ezkerok. (Ibilt 454).
/ Kulpagarri agertzera ezkero, biharrezko neurrixan bere bekatua ordaintzeko. (Ibilt 480).
Ik. -nez. Aditz jokatu eta jokatubakuen onduan erabili leike. Normalian denporazko eta baldintzakuetan erabiltzen da. Kausaletan -nez atzizkixa gehixago.
ezkerreko begiko. izlag. (TE). Menospreciado,-a. Uezabak beti izan eban zure semia ezkerreko begikua. Anton. begiko. ezkerrerako. izlag. (TE). Izquierdista, de izquierdas. Bere bizi guztian izan zan ezkerrerakua. Ik. ezker. ezkonbarri [ezkonberri]. iz. (TE). Recién casado,-a. Ondiok ezkonbarri zala hil zan goizetik gabera. Ik. erne barri, etorri barri, hartu barri egon. 1 . ezkondu, ezkontze. da/du ad. (TE). Casar(se). Ezkondu nintzan zorionian mutilzahartu baiño lehen. / Ezkondu dogu alabia, eta ondo. / Ezkondutako andren zeregiña, gizona ondo konpontzia. / "Ezkontzia hobe, erretzia baiño", diño San Pablok (1 Kor. 7. 9). / ["Biriarrua"nak] Bere teorixak ziran: "Ezkontzia, gaztetan eitten dan balientekerixa bat besterik eztala". Beste iritzi [...]. (Zirik 125).
2 . ezkondu. izond. (TE). Casado,-a. Igestik, maietza ezkero, ezkondua da, eta bere emaztia dau lagunik onena. ezkongei [ezkongai]. izond. (TE). Soltero,-a. Hain politta eritxi badetsazu, ezkongei dago eta ein zeinkixo errekaua. ezkontza. iz. (TE). Matrimonio; boda, casamiento; unión. Ezkontza ona eiñ ei eban, esaten dabe. / Ezkontzia eskatzeko. (Ibilt 483).
ezkur. iz. (TE). Bellota, fruto de la encina, del roble y de otros árboles del mismo género. Quercus eta Fagus generuetako zuhaitzen frutua (haritzana, artiana ...) / "Glande de algunas especies arbóreas. Específicamente: 'aritxalia'" (TE, 370).
Txarrixak hazteko ezkurra franko bada, kontua daukan zeregiña hori. / Tximiñueri abillanak, urrak, ezkurrak, naranja azalak eta horretariko zaburrikerixak emon ezkero. (Zirik 112).
Ik. haritxale. TEk diño ezkurra edozein arbolana dala; haritzana haritxalia dala
ezkurdun. izond. (TE). Que produce bellota (con forma de balano o glande) . Ezkurra emoten daben arbolia. Zugatz ezkurdunak, haritza eta artia. ezkutaleku. iz. (TE). Escondrijo; escondite. Ezkutaleku bat gehixago da hori, ezkutau biharra dabenendako. ezkutatzen. iz. (ETNO). Al escondite (juego). Katibu daguanak kontau bittartian, bestiak ezkutau egin bihar dira eta katibuak topau. Ik. berrogei kontatzen, ezkutuka, bale-buleka. ezkutatzen egin. du ad. (TE). Jugar al escondite. Berrogei kontau eta ezkutatzen ein deigun afaittarako ordura arte. ezkutau, ezkutatze [ezkutatu]. da/du ad. (TE). Esconder(se), ocultar(se). Ezkutuan gorde. Aberastu danetik, ezkutau da gure artetik. / Ganbaran ezkutau genduan hiru astian. / Okerrak ezkutatzia baiño, hobe zuzentzia. / Dinamita kargak sartu zittuen da, kornetia jota ezkutau ziran bihargiñak arrisgurik ez zan leku batera. (Zirik 78).
/ Egi mingarrixa ezkutatzeko. (Ibilt 482).
/ Salto eiñ eban ausarki eta ezkutau zan urriñian. (Ibilt 461).
Ik. gorde. ezkutu. 1 . ezkutu. izond. (TE). Oculto,-a; secreto,-a. Toki ezkutua eta bakartasunez betia, baiña hala ta guzti, ez tentaziñorik bakua. / Toki bakarti ezkutu batera. (Ibilt 460)
2 . ezkutu. iz. (OEH). Escondrijo; lugar oculto. Eta Osiñondok beste ezkutu batetik. (Zirik 73).
Ik. ezkutuleku. ezkutuan. adlag. (OEH). En lugar secreto, en lugar oculto; a escondidas, en secreto. Eta behin botikarixua botikan zala eta bere emaztia han ezkutuan gordeta entzun gurarik [...] (Ibilt 472).
/ Testigu aurrian eiñ biharra ezkutuan eiñ biharreko jardun hori. (Ibilt 455).
ezkutuka. iz. (EEE). Juego, a escondites. Eskolako umiak giñanian ezkutuka ibiltzen giñan jolasian. Ik. ezkutatzen. ezkutuko. ezkutuleku [ezkutaleku]. iz. (OEH). Escondite, escondrijo. Ez zan luzero Dukia ezkutulekuan. (Ibilt 484).
/ Eta honek esan zetsan bere ezkutulekutik ikusi eta aittu eban guztia. (Ibilt 488).
Ik. ezkutu. ezkutuna [ezkutune]. iz. (OEH). Escondite; lugar abrigado. Bitxarte ta ezkutuna guztiak ikusixaz, bazoian ibai baztarretik gora. (Zirik 120s).
|
|
Babesleak
