Bilaketa aurreratua
- a b d e f g h i j k l m n o p r s t u x z
aspertzeko. izlag. (TE). Aburrido,-a, de aburrir. Saltzaille haren jarduna, aspertzekua. Ik. aspergarri.
astaburu.
1 . astaburu. iz. (TE). Cabeza de asno. Antxiñako eskoletan, astaburua jartzen zetsen ikaslari motelenari.
2 . astaburu. izond. (NA). Tonto,-a, zopenco,-a, torpe. Hau tontuau, ero astaburuau! ez da etorri reunixora! Ik. astako, astakerten.
astakerixa (astokerixa) [astakeria]. iz. (TE). Burrada; insensatez; locura. Astakerixa haundixa ein dozuna, horrek lurrok saltziakin. / Astokerixa galanta ein dabe etxia lagatziakin.
astakerten. izond. (JSM). Torpe, zopenco,-a. Ik. astako, astaburu, astapiko.
Astako. iz. ber. (TE). Burro; don Burro; señor Burro. "Personificación del burro en la fábula" (TE, 180). Gero Astako agertu zan haundiki jantzitta...
astako (astoko). izond. (TE). Burro,-a, borrico,-a; ignorante. Lehen zan astako, gaur zaldun dirua ein dabelako. / Zure semia astokua galanta, neriari ostikoka. Ik. astaburu, astakerten, astapiko.
© Jaione Isazelaia
astakuma (astakume, astokuma, astokume) [astakume]. iz. (TE). Pollino. Astakumian gaiñian juan da solora.
astama. iz. (TE). Burra. Astamian esniagaz osatu nintzan euki neban gaitz batetik. Ik. astaña, astar.
astaña. iz. (TE). Burra. Gertau dau astañia, kalera jatxitzeko. Ik. astama, astar.
astanafarri (astanafarrei, astanaparri, astanaparrei) [astanafarreri]. iz. (TE). Varicela ; viruela loca . Umien gaixotasuna da. Astanafarrixakin daukagu txikiña. Ik. nafarri.  Entonaziñua: astanáfarri.
astapiko.
1 . astapiko. iz. (JSM). Higo silvestre.
2 . astapiko. izond. (JSM). Burro,-a; zopenco,-a, torpe.
astapotro (astopotro). iz. (EEE). Pelota hecha con intestinos de animal. Eskuz jokatzeko peloten erdixan be sartzen da. Pelotiak zenbat eta astapotro gehixago euki, orduan da gogorragua.
astaputz.
© Jaione Isazelaia
1 . astaputz (astoputz). iz. (TE). Cuesco de lobo (Lycoperdon sp., Bovista sp., Calvatia sp., Scleroderma sp., eta beste batzuk). "Se dice de una familia de hongos (Lycoperdáceas)" (TE, 180). Liburuak esaten dabe, astaputz hónek jatekuak dirala gaztetan. / Astaputzak dira, mendixan egoten diranak; jo ta zera urtetzen detsena, baltz-baltza hautsa! Ez dabena balio jateko e! Balio ez dabenak... Hori bastante egoten da, Salbador aldian be asko e!?.
2 . astaputz (astoputz). iz. (TE). Flato borriquero; pedo borriquero.
3 . astaputz (astoputz). iz. (TE). De poco valor, insignificancia, nimiedad. "Se dice para extremar el poco valor de una cosa" (TE, 180). Astaputza al dok, horretara alperrik galtzeko gauzia?!
4 . astaputz (astoputz). izond. (NA). Hueco,-a; majadero,-a. Ha sikatutakuan bape ez dau pixatzen, ariñ-ariña izaten da, harrua, eta bai: "astaputza emoten dau horrek!", harruan harroz, ba bai.
astaputz haundi (astoputz haundi). iz. (ETNO). Bejín gigante (Langermannia gigantea). Perretxiko izena da.
astar. iz. (TE). Burro macho. Aztorautako astarra baiño saskarragua zan ha gizona. Ik. astaña, astama.
astausaiñak (asto-usaiñak) [astausain]. iz. (TE). Burrada(s); gamberrada(s). Ganberruak beti astausaiñetan agertzen dira leku guztietan. / Asto-usaiñetan dabil beti, alperrik eskolan ibilitakua izan.  Usain berbiak jokaerak aitzen emon gura dabenian normalian pluralian erabiltzen da: afan-usaiñak, tonto-usaiñak..., eta sarri inesibuan.
aste.
1 . aste. iz. (TE). Semana. Antxiñan, gure aurretikuak hiru eguneko astia ebela esaten dabe.
2 . aste. adlag. (TE). De trabajo, de día de labor, de semana. Gaur aste dot; jai doran baten etorriko naiz. Ik. astegun.
Aste Nausi [Aste Nagusi]. iz. (TE). Semana Grande; Semana Mayor. Donostiako Aste Nausixa, Andramarixetan.
Aste Santu. iz. (TE). Semana Santa. Aprilleko iratargi osuagaz batera izaten da Aste Santua.
aste-arte. iz. (TE). Entre semana. Aste barruko egun bat. Etorriko naiz behiñ aste-artian. Ik. astegun.
aste-azken. iz. (NA). Fin de semana. Asteburua, zapatu-domeka. Aste-azkenetan etortzen da beti.
astian-astian. esap. (TE). Semanalmente. Astian-astian eitten dau agertu bat gurasuenera. Ik. astero.
astearte. iz. (TE). Martes. Lehenago martitzenari esaten jakon "asteartia". Ik. martitzen.  Eibarko euskera jatorrian egitten dabenak ez dabe hori erabiltzen, martitzen baiño. "Asteartea, en desuso en Eibar" (TE, 547).
asteazken. iz. (TE). Miércoles. Euskaldunen artian hiru eguneko astia zanian , eguaztena, "asteazkena". / Gure artian, eguaztena esaten dogu. Ik. eguazten.  Eibarren, eguazten.
astebete. iz. (TE). Semana; semana entera. Astebeteko jaixak emon dittue legiak aintzen dittuan bakaziñuen kontura.
astegun (asteun). iz. (TE). Día de labor. Bixar, jaiegun ala astegun ete da?. / Ha zan señora bat! erabiltzen zittuan galtza batzuek! Asteunian, ezta?, atenziñua emoten eban plazan esnia saltzen, haren galtzak eta.... Ik. aste-arte, aste.
astegun buruzuri. iz. (TE). Simple día de labor. "Locución que se usa para denotar algo que se sale del común en día ordinario" (TE, 181). Soiñekurik onena jantzitta, astegun buruzurixan. / Zuek zara mutillak! astegun buruzurixan Santa Eufemiara egun-pasara?!; gero gau-pasa eingo dozue gaiñera.